Jaarlijkse verzuring
Als je een perceel niet bekalkt zal de bodem automatisch zuurder worden. Dit heeft te maken met zowel natuurlijke als menselijke factoren. Planten nemen calcium en andere positief geladen ionen op uit de bodem en laten verzurende elementen achter. Ook water kan een verzurend effect hebben. Door neerslag spoelt kalk uit waardoor de pH van de bodem daalt. Op cultuurland hebben ook meststoffen een (onderschat) verzurend effect. Dit effect hangt sterk af van het type meststof. Ureum heeft bijvoorbeeld een zuurbindende waarde van -46. Dit betekent dat er per 100 kg ureum een compensatie nodig is van omgerekend 80 à 90 kg kalk.
Belang van de zuurgraad
Bekalken zorgt niet alleen voor het verhogen van de pH. Kalk brengt de bodem weer tot leven. Micro-organismen en regenwormen worden veel actiever waardoor de vertering van het organisch materiaal sneller verloopt en de bodem luchtiger wordt. Bij stikstofbindende gewassen zoals luzerne en klaver is dit cruciaal voor een optimale werking van de Rhizobiumbacteriën. Verder heeft bekalken effect op de bodemstructuur. Calcium zorgt in de bodem voor een mooie kruimelige structuur met voldoende klei-humuscomplexen. Die zijn van belang voor het vasthouden van vocht en voedingsstoffen en het voorkomen van snelle uitspoeling. Ook vergroot dit de draagkracht van de bodem waardoor hij beter berijdbaar is en minder snel zal dichtslaan.
Kalkbemesting
Naast een bodemverbeteraar is calcium een voedingselement voor de planten. Het zorgt ervoor dat de celwanden steviger zijn waardoor de plant minder last heeft van droogte, legering en plagen. Verder vergroot een bekalking de opneembaarheid van andere voedingselementen. Bij een te lage pH daalt de opneembaarheid van stikstof, fosfor, kalium, magnesium en zwavel (zie figuur 1). Het risico op mangaan-, aluminium- en ijzervergiftiging neemt toe. Dit beperkt de wortelontwikkeling en jeugdgroei van de plant wat leidt tot opbrengstverliezen. Vooral voor zuurgevoelige teelten zoals mais kan dit gevolgen hebben. Bij een zuur milieu bindt ijzer zich aan fosfor tot ijzerfosfaat. Hierdoor is de fosfor niet meer opneembaar voor de maisplant waardoor deze paars verkleurt. Dit betekent dus niet dat er onvoldoende fosfaat in de bodem is. Een bekalking om de pH te verhogen kan daardoor bij planten zoals mais een fosforgebrek verhelpen.
